Öncelikle ihtiyacımız olan renkli keçeli kalemler ve bir adet beyaz karton ve ya flipchart kâğıdı da olabilir. Beyaz kâğıt üzerine büyükçe bir “MERAK” kelimesi yazılır ve öğrencilerden merak ettikleri şeyleri söylemeleri istenir. Öğrencilerden gelen kelimeler veya cümleler hiç yorum yapılmadan aynen MERAK kelimesinin etrafına yazılır. Oklar çıkartılarak yazılan kelimeler renkli kalemlerde ayrı ayrı da yazılabilir. Daha sonra öğrenciler ile birlikte her bir kelime üzerinde tartışma yapılır burada dikkat edilecek nokta ortaya çıkan merak unsurlarından her öğrenci birini seçerek bir araştırma sorusu formuna büründürmeleri beklentisidir. Bunun için kelimeler şu sorular sorularak üzerinde tartıştırılır. 1.  Araştırma güncel bir soruna çözüm getiriyor mu, orijinal mi?

Bilimsel araştırma, yeterli bilgi ve birikime sahip bir araştırmacının belirli bir sürede belirli sürede yaptığı çalışmalar olarak düşünüldüğünde merak bu sürecin ilk aşamasını oluşturmaktadır. Birçok araştırmacı merak ettiği durumları araştırır ve bir sonuca varmak ister. Bu bölümde sizlerle bir problem tespiti nasıl yapılır bununla ilgili uygulama yapmaya çalışacağız. Merak her bireyin doğuştan getirdiği ve öğrenmeyi tetikleyen bir olgudur. Birçok akademisyenin ağzından“ merak öğrenmenin motorudur”  cümlesini duymuşsunuzdur. İşte bu çalışmada sürecin ilk basamağı olan merak olgusu ile başlayıp bir araştırma sorusunu nasıl oluşturacağız bunu irdeleyeceğiz.

2. Araştırma konusuna merak duyuyor musun, ilgi ve yeteneğine hitap ediyor mu?

3. Araştırma için ulaşabileceğim kaynaklara erişim mümkün mü?

4. Bu araştırmayı yapmaya imkânım var mı, zaman, mekan ve para?

5. Bu araştırma için yeterli miyim, olanaklara ulaşabilir miyim, laboratuvar kullanımına uygun mu?

6. Kaynaklara kolay ulaşabilir miyim?

Evet görüldüğü üzere araştırma yapmak için sınırları belirlerken bu sorulardan faydalanılabilir. Aslında sınırları belirlemek bir nevi araştırmanın planını da çıkarmak olarak düşünülebilir.

Araştırılacak konunun sınırlarının belirlenmesinden sonra problem tespiti için Seçilen alana ilişkin sorular sormaları istenir ve yine aynı kâğıdın üzerine araştırma soruları başlığı altında öğrencilerden gelen sorular yazılır. Bu aşamada soru formatınca gelmeyen ifadeler için bunu nasıl soru cümlesi haline getirebilirsin? Sorusu sorularak öğrencilerin düşünmeleri sağlanır. Araştırma sorusu yazılırken

• Ortaya konulan ve çözülmesi düşünülen durum açık ve net bir şekilde ortaya konmalıdır.
• Araştırma sorusu denenebilir olmalıdır.
• Araştırma sorusunda soru formu dışında, varsayım, emir vb cümleler kullanılmamalıdır.
• Araştırma sorusu çok geniş bir kapsama sahip olmamalıdır aynı şekilde çok dar bir kapsama da sahip olmamalıdır.

Şekil 1. De örnek bir problem tespiti için ilk aşama olan “Merak Ettiklerim” etkinliği görülmektedir. Burada kağıt üzerine yazılan merak kelimesinin etrafına öğrencilerden gelen kelimeler veya cümleler hiçbir şekilde yorum yapılmadan yazılmalıdır. Beyin fırtınası mantığında yapılan bu çalışmada öğrencilerin ilgi alanlarına yönelik ipuçları bulunabilir. Bu çalışmanın ardından ikinci aşama olan probleme ilişkin araştırma sorusu basamağına geçilebilir.

Araştırma sorusu belirlendikten sonra öğrencilerden araştırma sorusuna ilişkin bir proje başlığı oluşturmaları istenir ve projenin adını bu aşamada koyabilecekleri bilgisi verilir. Ayrıca araştırma sorusu ve proje başlığı belirlendikten sonra literatür taraması için anahtar kelimeleri de belirlemeleri istenir.

Bu aşamada araştırmanın derinlemesine yapılabilmesi için sınırlarının belirlenmesi gerekmektedir. Bunun için yukarıda bahsedildiği gibi; araştırmanın önemi, yapılabilirliği, orijinalliği, ulaşılabilirlik vb. durumların belirlenmesi ve sınırların çizilmesi gerekmektedir. Yukarıdaki şekilde uzay kelimesini ele alalım ve bu kelimeyi söyleyen öğrenciye uzay kelimesine ilişkin araştırma sorusu oluşturmasını isteyelim.  Öğrencilerden gelen genellikle uzaya çıkan bir asansör nasıl inşaa edilmelidir sorusu olmaktadır. Burada sınırları belirlemek için ortaya koyduğumuz soruları öğrenciye yöneltelim.

1.  Araştırma güncel bir soruna çözüm getiriyor mu, orijinal mi? Evet araştırma bir soruna çözüm getirebilir ve orijinaldir

2. Araştırma konusuna merak duyuyor musun, ilgi ve yeteneğine hitap ediyor mu? Evet, merak duyuyorum

3. Araştırma için ulaşabileceğim kaynaklara erişim mümkün mü? Bu konuda şüphelerim var kaynaklara nasıl ulaşacağımı bilmiyorum.

4. Bu araştırmayı yapmaya imkânım var mı, zaman, mekan ve para? Şu an için okulumuzun imkanı olmadığını düşünüyorum, mekan zaten imkânsıza yakın ama belki bir model tasarlayabilirim. Maliyetin çok yüksek tutacağını tahmin ediyorum

5. Bu araştırma için yeterli miyim, olanaklara ulaşabilir miyim, laboratuvar kullanımına uygun mu? Yeterli olduğumu sanmıyorum laboratuvarda bir çalışma yapacağımı da düşünmüyorum evet ifadelerden de anlaşılacağı üzere, araştırma için seçilen kelimeye dair oluşturulan araştırma sorusu araştırma için orijinal ve bir soruna çözüm getireceği düşünülebilir.